توهّم خلود و یكنواختی

نویسنده:د.سیداحمد هاشمی
یكی از بدترین احساسات و توهماتی كه گه گاهی به ما انسان‌ها دست می‌دهد توهم خلود، جاودانگی و یكنواختی در این دنیاست، این دو احساس ازآن‌جهت بدترین احساس توهم آمیز است كه اولاً با تصور خلود و جاودانگی، تصور می‌کنیم ما برای استفاده از زندگی‌مان، همچنان فرصت و زمان كافی داریم و زندگی ما قرار است برای همیشه ادامه پیدا كند. پیامد این تصور این است كه از یک‌سو بسیاری از فرصت‌های طلایی زندگی‌مان را از كف می‌دهیم و از آن استفاده بهینه نمی‌کنیم و از سوی دیگر به عاقبت كارهای خود نمی‌اندیشیم و مرتكب هرگونه گناه و پلشتی می‌شویم.
ثانیاً با توهم یكنواختی، تصور می‌کنیم زندگی با همین روال و آهنگ قرار است ادامه داشته باشد و قرار نیست در آینده هیچ تغییری مثبت یا منفی رخ دهد، پیامد این تصور این است كه آمادگی خود برای هرگونه تغیری را از دست می‌دهیم و هنگامی‌که در معرض تغییرات بزرگ زندگی قرار می‌گیریم خود را کاملاً می‌بازیم و عنان صبر و تحمل خود را از كف می‌دهیم.
این قضیه مرا به یاد حدیثی از ابن عمر رضی الله عنهما انداخت كه در دوران جوانی خوانده بودم. ایشان می‌فرمایند: رسول خدا صلی‌الله علیه و سلم شانه‌هایم را گرفت و خطاب به من فرمود:”در دنیا مانند مسافر و یا رهگذر باش”. و ابن عمر می‌گفت: هنگامی‌که شب شد، پس منتظر صبح نباش و هنگامی‌که صبح شد، پس منتظر شب نباش و از سلامتی‌ات برای زمان بیماری‌ات؛ بهره بگیر، و از زندگی‌ات برای (پس از) مرگت؛ بهره بگیر.( روایت بخاری)
آن زمان برداشت می‌کردم كه این حدیث، ما را به بی‌اعتنایی به دنیا و پشت پا زدن به آن فرامی‌خواند، درحالی‌که الآن وقتی با نگاه جدید به آن می‌نگرم از آن چیز دیگری برداشت می¬كنم.
این حدیث به‌هیچ‌وجه ما را به ولنگاری و بی‌اعتنایی نسبت به دنیا فرانمی‌خواند، درواقع این حدیث منشور اساسی استفاده از فرصت‌ها است، این حدیث ما را بر حذر می‌دارد كه در این دنیا به ما احساس خلود و جاودانگی دست ندهد، درست مانند مسافری كه به محل سفر خود به‌عنوان مكان اقامت دل نمی‌بندد اما سعی می‌کند از لحظه‌لحظه‌ی سفر خود، كمال استفاده را ببرد و آن را به خاطر مسائل بیهوده، ضایع و تلف نكند.
این روایت به ما هشدار می‌دهد كه دچار یكنواختی نشویم چراکه دنیای ما نشیب و فرازهای زیادی دارد، و باید از فرصت‌های نشیب بهره گیریم تا در مقابل تهدیدهای فراز، خود را نبازیم.