پاسخ به سؤالات فقهی
برای ارسال سؤالات فقهی خود به این آدرس مراجعه نمایید.
فهرست موضوعی سؤالات فقهی:
اعتقادی | شعائر عبادی (طهارت و نجاست - نماز و دعا - زکات - روزه و زکات فطر - حج - نذر و قربانی) | سیره و تاریخ | ادیان | علوم قرآن و حدیث | اخلاق و تربیت (تربیتی - پوشش و آرایش - رفتار جنسی) | آداب اجتماعی (مراسم و اعیاد - دید و بازدید و عیادت - عرف و عادتهای اجتماعی) | احکام خوراکیها | ازدواج و خانواده (خواستگاری و عقد ازدواج - روابط زوجین - تربیت و حقوق فرزندان) | معاملات (خرید و فروش - رهن، اجاره، وقف - وام، ربا، بیمه - کسب حلال) | قضاوت و مجازات | وصیت و ارث
حنفی میگوید اگر زن و شوهر همدیگر را لمس کنند وضوی آنها باطل نمیشود چون منظور از آیهی شش سورهی مائده، جماع است.
مالکی میگوید اگر زن و شوهر با شهوت همدیگر را لمس کنند وضو باطل میشود اما اگر بدون شهوت همدیگر را لمس کنند، وضو باطل نمیشود.
در عقد ازدواج غیر صحیح که یکی از ارکان یا شرایط آن محقق نشده است، اگر دخول صورت گرفته باشد مهریه بر مرد و عِده بر زن، واجب میگردد یعنی زن بعد از سه حیض و سه طهر، میتواند مجدد با مرد دیگری ازدواج کند و اگر زن بر اثر دخول حامله شده باشد، نسب ثابت است و پدر باید مخارج فرزند خود را تأمین کند. همچنین با دخول در عقد ازدواج غیر صحیح، مادر همسر بر مرد حرام میگردد و در صورت تمایل زوجین به ادامه زندگی باید بدون سپری کردن عِده با مهریه جدید و حضور شاهدان و ولی، دوباره عقد ازدواج بسته شود.
دربارهی زکات خانهی خود که افزون بر نیازتان است و قصد فروش آن را دارید، دیدگاه علما متفاوت است. اما رایجترین دیدگاه این است که هرگاه آن را فروختید، دو و نیم درصد از بهای آن را زکات دهید. اگر شغل فرد، ساختوساز باشد و خانه بسازد و بفروشد، خانههایی را که ساخته و برای خود او هستند و قصد فروش آنها را دارد، هر ساله آنها را با قیمت روز محاسبه میکند و دو و نیم درصد از آن را زکات میدهد مانند کسی که تجارت میکند و باید هر سال کالاهای تجاری خود را با قیمت روز محاسبه کند و دو و نیم درصد از آن را زکات بپردازد.
کعب ابن اشرف یکی از دشمنان سرسخت پیامبر(ص) و مسلمانان بود و بیش از همهی یهودیان، پیامبر را آزار میداد و حتی آشکارا با پیامبر اعلان جنگ نموده بود. بعد از واقعهی بدر نزد قریش رفت و با سرودن اشعاری، احساسات و کینههای مشرکین را علیه، پیامبر برانگیخت و از مشرکان خواست علیه پیامبر بجنگند. آیهییک سورهی نسا در مورد کارهای او فرود آمده است. کعب، پیامبر را در مدینه هجو میکرد و نیز علیه زنان صحابه، شعرهای ناروایی میسرود و با نیش زبان، مسلمانان را آزرده میکرد. پیامبر خدا(ص) فرمان قتل او را صادر کرد و فرمود خدا و رسول خدا را میآزارد. برخی از مسلمانان از جمله برادر شیری کعب، برای کشتن او اعلام آمادگی کردند و او را کشتند. زیرا او نیرنگ به کار برده بود، کیفر او نیز برابر با خدعهای بود که به کار میبرد، او یکی از نیرومندترین و با نفوذترین افراد بود و خود، دژی داشت و با تمام وجود علیه دین اسلام و پیامبر میکوشید، نیرنگهای گوناگونی برای آسیبرساندن به دین اسلام و مسلمانان به کار میبرد. در واقع خود زمینهی کشتهشدن خود را فراهم نمود. کشتن او برای دیگر یهودیان که همیشه آهنگ جنگ و زیان رساندن به پیامبر و مسلمانان را داشتند، درس عبرت بود. بعد از مرگ او به خود آمدند و فهمیدند نباید علیه دین اسلام و پیروانشان نیرنگ به کار ببرند. مشرکان فراوانی در جنگها اسیر میشدند و همگی آزاد میشدند و پیامبر با برخی از آنان پیمان اماننامه امضا میکرد که تحت حمایت حکومت اسلامی زندگی کنند و از مزایای اجتماعی بهرهمند گردند. اما کسی که خیانت میکرد و دیگران را نیز علیه دین اسلام میشوراند و علیه اسلام تبلیغات میکرد، به سزای اعمال خود میرسید تا دیگران را به فتنه نیاندازد.(برای آگاهی بیشتر به کتابهای سیره مراجعه شود).
پولی که فرد به دیگری میدهد و در برابر آن سود دریافت میکند، ربا و حرام است، اما اگر فردی به دیگری پول بدهد تا با آن تجارت انجام دهد و درصدی از سود آن برای صاحب پول باشد و بخشی از نیز از آن کسی باشد که با آن پول کار میکند، از لحاظ شرعی درست است و به آن مضاربه گفته میشود.
شما نیمی از وام را به آن فرد دادهاید و او را مکلف نمودهاید بازپرداخت تمامی وام بر عهدهی فرد باشد، چنین عملی از لحاظ شرعی ربا به حساب میآید و حرام میباشد.
تاتو برای کسانی که ابروهایشان به سبب بیماری یا دلایل دیگر، ریخته است و نمیروید و یا میروید و دوباره میریزد، مانع شرعی ندارد. اما برای افراد غیر از اینها جایز نیست چون از مصادیق تغییر دادن خلقت خداوند است و مواد شیمیایی که در تاتو به کار برده میشود، برای بدن زیانآور است. خداوند میفرماید: «َلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ»(نسا. 119) (شیطان گفت و به آنان فرمان دهم که آفرینش خدا را تغییر دهند و هر کس که به جای خدا، شیطان را دوست گیرد، به زیانی آشکار دچار شده است).
بیشتر علما برای حرام بودن تغییر خلقت خداوند، به این آیه استدلال نمودهاند.
بیمهی پاسارگاد مانند دیگر سازمانهای بیمه است و جز بیمه عمر که بیشتر علما، آن را جایز نمیدانند، بیمههای دیگر به سبب وجود ضرورت، اشکال ندارد و مباح است.
امروزه رهنهایی که متداول است، رهنهای عرفی است و با توجه به آسانگیر بودن دین و رعایت حال انسانها، به آن رخصت داده است و این نوع رهن، ربا به شمار نمیآید و از دیدگاه برخی علما، مشکل شرعی ندارد.
دربارهی عورت، دیدگاه فقیهان متفاوت است. عورت مردان نزد جمهور علما، مابین ناف و زانو است و کل بدن زنان، عورت است جز صورت و کف دستهایشان. به هنگام گزاردن نماز باید این بخشها، پوشیده باشند در غیر نماز نیز نباید در معرض دید دیگران، قرار گیرند. در انجام ورزشها تا جایی که امکان دارد فرد خود را بپوشاند در برخی از بازیها که آقایان انجام میدهند مانند کُشتی، فوتبال و... لازم است خود را بپوشانند و اگر امکان نداشته باشد با توجه به دیدگاه مذهب امام مالک دربارهی عورت، بالاتر از زانو نیز اگر نمایان باشد، اشکالی ندارد. تماشاگران باید در نگاهها، سنجیده عمل کنند و اگر احساس کردند نگاه کردن، محرک و شهوتانگیز است از خیرهشدن، دیده فرو بندند همچنان که قرآن میفرماید: «قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى»(نور:30) فرد باید مواظب نگاهها، و شرمگاههای خود باشد تا مبادا از لحاظ ایمان، آسیب ببیند و دچار گناه گردد.
انفاق در راه خداوند، پاداش فراوانی دارد و یکی از راههای آزمودن بندگان است. هر کس به اندازه در راه خدا انفاق کند، خداوند بر پایهی اخلاص او در برابر هر یک نیکی، ده تا هفتصد برابر و گاهی با توجه به اخلاص بنده، بیش از آن پاداش میدهد. کسانی که در ساخت مسجد هزینه میکنند، هر کسی آنجا نماز بگذارد و کارهای نیک انجام دهد و تا زمانی که به آن مسجد پابرجاست و در آن عبادت انجام میگیرد، آن افراد به اندازه کوشش، هزینه و اخلاصشان در پاداش آن عبادات شریک میشوند.
برخی علما گفتهاند افراد به نسبت انفاقی که از دارایی خود میکنند پاداش میگیرند. برای نمونه فردی ثروتمند از صدمیلیون دارایی خود، بیستمیلیون انفاق میکند و فردی دیگر بیستمیلیون دارایی دارد و دهمیلیون انفاق میکند، گفتهاند اولی یکپنجم دارایی خود را و دومی، نیمی از دارایی خود را انفاق کرده است پس پاداش کسی که نیمی از دارایی خود را انفاق کرده است بیش از پاداش کسی است که یکپنجم دارایی خود را انفاق کرده است. البته برخی علما گفتهاند هر کس به هر اندازه که انفاق کند چندین برابر پاداش دریافت میکند.
پیامبر(ص) فرموده است «هر گاه انسان بمیرد، عمل او قطع میشود مگر از سه جهت: صدقه جاریه، دانشی که مورد استفاده قرار میگیرد و فرزند شایسته و صالح که برایش دعا میکند.»
نگهداری فرزند به ویژه فرزندان بیسرپرست برای خانوادهها مشکل شرعی ندارد بلکه کار نیک هم به شمار میآید. بهتر است این خانواده شیرخوار را به یکی از بستگان بدهند تا به او شیر بدهد و محرم آن خانواده شود اما اگر فرزند، شیرخوار نباشد پس از اینکه به سن بلوغ رسید برای اعضای خانواده نامحرم به شمار میآید و باید اعضای خانواده موازین شرعی را در ارتباط با او رعایت کنند.
لمس نامحرم با حایل گناه نیست و اشکال شرعی ندارد اما پزشک و دندانپزشک در صورت امکان با دستکش بیمار خود را مداوا کند اگر بدون دستکش هم بیمار را مداوا کرد اشکال شرعی ندارد. البته حتیالامکان بیمار زن بکوشد نزد پزشک زن و بیمار مرد نزد پزشک مرد برود مگر پزشک حاذق همجنس نباشد که در آن صورت بیمار میتواند نزد پزشک غیر همجنس برود. بنابراین لازم نیست پزشک مرد از مداوای بیمار زن و یا پزشک زن از مداوای بیمار مرد، خودداری کند.
حق تألیف برای مؤلف محفوظ است و هر کس بخواهد کتاب او را ترجمه کند باید مؤلف کتاب، راضی باشد و وجهی هم از مترجم دریافت کند، شرعی و جایز است. البته گاهی مؤلف حق چاپ کتاب خود را به یک ناشر میفروشد که آن موقع مترجم باید ناشر کتاب را راضی کند و اگر ناشر وجهی را از مترجم بخواهد برای او حلال و شرعی است. مگر اینکه در کشوری قانون کپیرایت وجود نداشته باشد و دسترسی به مؤلف امکانپذیر نباشد مترجم، ترجمه کتاب او را برای آگاهی جامعه لازم و ضروری بداند، در این صورت کتاب را ترجمه کند و در اختیار جامعه قرار بدهد. اما هر گاه مؤلف کتاب، مطلع شد و از مترجم وجهی خواست، مترجم باید او را راضی کند.
پیامبر (ص) فرموده است: «ذهبت النبوة وبقيت المبشرات»[ابن ماجه]؛ «وحی قطع شد و خواب درست و راست باقی مانده است.»
همچنین فرموده است: «لم يبق من النبوة إلا المبشرات قالوا وما المبشرات؟ قال الرؤيا الصالحه»[بخاری]؛ «از وحی چیزی نمانده [قطع شده است] جز مبشرات. گفتند: مبشرات چیست؟ فرمود: خوابهای راست.»
با توجه به این روایتها خواب مؤمن درست است و به واقعیت میانجامد و مشاهده میگردد.
این خواب دیدنها نویدی است برای مؤمن که رابطهی خود را هر روز با خدا بیشتر کند و درونش را با نور ایمان نورانی بگرداند.
در خواندن قرآن لازم است هر فرد دقت کند و آیات را درست تلاوت کند و حروف را از مخارج تلفظ نماید. اگر تمام توان خود را بکار گیرد و تلاش نماید آیات را درست بخواند، اما نتواند آن طوری که باید باشد درست تلفظ نماید یا غیرعمدی آیه یا کلماتی را اشتباه بخواند، گناهی بر او نیست. پیوسته به خواندن خود ادامه دهد و به آن وسوسهها توجه ننماید و با تمرین بیشتر هم تلفظ آیات برایش آسان میگردد و هم آن وسوسهها از بین میرود.