علما و مشاهیر اهل سنت ایران که در سال۱۳۹۲ وفات نمودند

از دست دادن علما و اندیشمندان ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر است که سنگینی و تلخی آن تا مدت‌ها قابل لمس و دل‌ها در غم از دست دادنشان جریحه‌دار و حزین است. با وفات آنان، خرمنی از اندوخته‌های آنان که حاصل سال‌ها زحمت و تجربه است، از بین می‌رود؛ چه بسا بسیاری از آن دانش‌ها و تجربه‌ها بعداً حاصل نشود و جای خالی آنان تا سالیان دراز پر نگردد. امّا مرگ حق است و چاره‌ای جز آن نیست، حتى محبوب‌ترین فرد بشر، پیامبر اسلام –صلى‌الله‌علیه‌وسلم- نیز آن را چشیده است: «وَ مَا مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِکُمْ وَمَن یَنقَلِبْ عَلَىَ عَقِبَیْهِ فَلَن یَضُرَّ اللّهَ شَیْئًا وَسَیَجْزِی اللّهُ الشَّاکِرِینَ» (آل‌عمران:۱۴۴). البته مرگ آنان برای ما سخت و دل‌گیر و برای خودشان رهایی از بند اسارت و زندان و پر کشیدن برای دیدار محبوب ابدی است. ما راضی به قضای الهی هستیم و طبق رهنمود قرآنی به صبر چنگ می‌زنیم: «وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ * الَّذِینَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِیبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعونَ * أُولَئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَوَاتٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ» (البقرة:۱۵۵-۱۵۷).
   رفتن علما زمینه‌‌ساز برچیده شدن دانش است؛ حضرت عبدالله بن عمرو بن عاص -رضی‌الله‌عنهما- روایت نموده است که: از رسول خدا –صلى‌الله‌علیه‌وسلم- شنیدم که می‌فرمود: خداوند علم را با برچیدن آن از میان مردم نمی‌گیرد، بلکه با گرفتن (و مرگ) علما، علم را می‌گیرد و برمی‌چیند تا آن‌گاه که عالمی را باقی نمی‌گذارد و مردم رؤسای جاهلی برمی‌گیرند که از ایشان سؤال می‌شود و آنان بدون آگاهی فتوا می‌دهند، خود گمراهند و دیگران را نیز گمراه می‌کنند (روایت بخاری حدیث ۱۰0). رفتن و مرگ علما زنگ هشداری برای ماست تا توجه بیش‌تری به علم و علما داشته باشیم و قدر علمایی که در قید حیات هستند را بیش‌تر بدانیم و از خوان اندوخته‌های آنان به حد وسع خود بهره برگیریم.
   در این مقاله، سعی بر آن است که از علما و شخصیت‌های برجسته‌ای که جامعه اهل سنت ایران در خلال سال۱۳۹۲ از دست داده است، یادی شود تا هم مردم با شخصیت‌های آنان آشنا شوند و هم تشکر و سپاسی برای خدمت مخلصانه آن‌ها به دین اسلام و مسلمانان باشد. از خداوند متعال خواستاریم که آنان را با رحمت گسترده‌اش در برگیرد و در بهشت پهناور خود جای دهد و به جامعه‌ی اهل سنت ایران و خانواده‌های آنان نعم‌البدل عنایت فرماید.
مولوی محمدقاسم واحدی‌نژاد:
مولوی محمدقاسم واحدی‌نژاد از اساتید جوان مدرسه‌ی دینی مفتاح‌العلوم منطقة سردشت سرباز، روز شنبه سوم فروردین ۱۳۹۲دارفانی را وداع گفت. مولوی واحدی‌نژاد دانش‌آموخته‌ی دو مرکز علمی بزرگ کشور پاکستان، دارالعلوم و جامعه‌ی فاروقیه‌ی کراچی بود و سابقه‌ی شرکت در جهاد افغانستان علیه نیروهای متجاوز شوروی سابق را در کارنامه داشت.
دکتر سوران کردستانی:
دکتر سوران کردستانی (بهمن فریور) از محققان، نویسندگان و مورخان و شاعران فعال معاصر کُرد ایران، روز پنج‌شنبه ۲۹ فروردین ۱۳۹۲ در تبریز درگذشت. او از خاندان سادات و مشایخ مردوخی اورامان کردستان ایران و نواده‌ی دختری آیت‌الله شیخ محمد مردوخ کردستانی است.
   دکتر سوران کردستانی به موازات تحصیل در رشته‌ی پزشکی در دانشگاه تهران، تحقیقات فرهنگی خویش را در زمینه‌های تاریخ، شناخت ادیان، زبان‌شناسی، جامعه‌شناسی، فرهنگ اقوام و ملل خاورمیانه آغاز نمود و پس از ۴۰ سال (از ۱۳۵۲ تا ۱۳۹۲ خورشیدی) تحقیق در زمینه‌های یادشده، متجاوز از یک‌صد اثر علمی - فرهنگی تالیف، چاپ و منتشر نموده و قریب به ۱۰۰۰ مقاله‌ی تحقیقی به رشته‌ی تحریر درآورده است که توسط وب‌گاه رکوردهای جهانی الخیرات به عنوان پرکارترین و فعال‌ترین محقق زبان و ادبیات و تاریخ کُرد، نخستین نمایشگاه‌های کردستان‌شناسی برای اولین بار در تاریخ کرد، برپایی نخستین کلاس‌های آموزش زبان کردی در ایران در سال‌های بعد از انقلاب در کردستان ایران، شناخته شده است.
   وی با زبان‌های انگلیسی، عربی، ترکی آذربایجانی، فارسی، زبان‌های باستانی ایران (اوستایی و پهلوی) و دیگر زبان های زنده ایرانی (تاتی، تالشی، گیلکی و طبری) آشنایی داشت و با زبان مادریش کردی (با تمام لهجه‌ها و زیر‌لهجه‌ها) مأنوس بود. او در زمینه‌ی شناخت گیاهان شفابخش ایران و طب سنتی کردستان نیز مطالعات و تحقیقات مستمری داشته است. از وی علاوه‌‌بر انجام ده‌ها تحقیق علمی، نگارش مقالات و شرکت در جشنواره‌های ملی و بین‌المللی، کتاب‌هایی به دو زبان کردی و فارسی چاپ و منتشر شده که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- ریزمان، پیرامون دستور زبان کردی، تهران، عطایی، تهران ۱۳۵۹.
- کردی بیاموزیم (کوردی فیر بین)‏، بانه، ناجی، ۱۳۶۵.
- رساله‌ی عشق، شرح ادبی ـ عرفانی دیوان شعری سید‌عبدالرحیم مولوی کرد به زبان کردی، ارومیه، صلاح‌الدین ایوبی، ۱۳۷۰.
- خوا یارت بو، شرح منظومه‌ای در عقاید اسلامی به زبان کردی، اثر مرحوم ملاعبدالله دشی مفتی کردستان (پدر بزرگ کاک احمد مفتی‌زاده‌)، سنندج، ۱۳۷۴.
- ڕۆڵه بزانی، شرح منظومه‌ای در عقاید اسلامی به زبان کردی، اثر مرحوم ملاخضر رواری (رودباری)، سنندج، ۱۳۷۴.
- کردی هنر است، کردی شکر است، ۱۳۷۸.
- طرح لتعارفوا (نظریه‌ی شناخت تکاملی و متقابل فرهنگ‌ها)، نقدی بر تئوری پایان تاریخ فرانسیس فوکویاما و برخورد تمدن‌های ساموئل هانتینگتون، سنندج، ۱۳۷۸.
- ضرورت احیاء و اشاعه زبان و فرهنگ ملی و قومی، همراه با تاریخچه‌ای از کوشش‌های خدمت‌گزاران فرهنگ و زبان و ادبیات کردی در کردستان ایران، ۱۳۷۸.
مولانا یارمحمد رخشانی:
مولانا یارمحمد رخشانی از علمای برجسته اهل سنت ایران و از اساتید دارالعلوم زاهدان پس از سپری کردن مدت طولانی بیماری، شامگاه یک‌شنبه، ۱۲ خرداد ۱۳۹۲ در سن ۸۸ سالگی دار فانی را وداع گفت.
   مولانا یارمحمد در سال ۱۳۰۴ در روستایی به نام بایان از توابع شهرستان زاهدان دیده به جهان گشود. پس از فراگیری علوم مقدماتی اسلامی، رهسپار پاکستان شد و پس از ۴-۵ سال تحصیل در این کشور، از مدرسه‌‌ی قاسم‌العلوم ملتان فارغ التحصیل شد. وی در مدت تحصیل در پاکستان از محضر اساتید برجسته‌ای هم‌چون مولانا مفتی محمود، مولانا احمدعلی لاهوری و… کسب فیض نمود.
   ایشان از نخستین و اولین اساتید دارالعلوم زاهدان بود که در زمان مولانا عبدالعزیز به حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان آمد و به مدت چندین سال مسند تدریس ایشان محل فیض بسیاری از فضلا و علما بود و در کنار مولانا عبدالعزیز و سایر علمای منطقه، در بیداری اهل سنت بلوچستان نقش به‌سزایی داشت. این عالم ربانی، علاوه‌بر تدریس علوم شرعی، امامت جماعت و جمعه مسجد جامع «فاروقیه» زاهدان را نیز برعهده داشت. مولانا یارمحمد شخصیتی متواضع، خوش‏رفتار، بسیار متقی و پرهیزگار بوده و در بیان حق و حقیقت ملاحظه هیچ کسی را نمی‌کرد.
ماموستا ملامحمد افراز:
عالم وارع و متّقی حاج ملامحمد افراز (ماموستای مل چه‌ور) از علمای برجسته اهل سنت کردستان، روز شنبه ۲۶ مرداد به دیار باقی شتافت. ماموستا محمد افراز مشهور به ملچه‌ور یا ماموستای گه‌وره در سال ۱۳۱۲ در روستای وله‌ژیر از توابع مریوان متولد شد. مقدمات علوم دینی را در زادگاهش آغاز کرد و بعد از مدتی برای ادامه تحصیل به صورت رسمی به روستاهای اطراف مریوان رفت. بیشتر دوران تحصیلی خود را در روستای سیاناو در خدمت ماموستا ملا‌محمود گذراند.
   ماموستای ملچه‌ور طی چند سال در روستاهای کردستان ایران و عراق تحصیلات عالی خود را ادامه داد، تا این‌که در نهایت نزد استاد عالی‌قدر و علامه‌ی کردستان ماموستا ملا‌باقر بالک مجاز می‌شود. ایشان از همان اوان جوانی به طلبه‌ای متقی مشهور بوده است. ماموستا محمد افراز بعد از کسب اجازه‌ی فقهی، در روستای نژمار از توابع شهرستان مریوان سکنی گزید و همراه با تنی چند از طلاب به مسجد روستا شور و شوقی دوباره می‌دهد. بعد از مدتی ماموستا به شهرستان سنندج رفت و چند سال در آنجا خدمت نمود. سپس دوباره راهی مریوان شد و امامت روستای به‌رده‌ره‌شه را به عهده گرفت. ایشان همزمان با خدمت امامت و خطابت، مشغول تدریس هم بود که ماموستاهای زیادی را تحویل جامعه کردستان داد. در نهایت ماموستا بعد از کسالت‌های جسمی راهی شهرستان مریوان شد و در مسجد حضرت فاطمه به عنوان امام مسجد ماندگار گردید. کلاس‌های اخلاقی ماموستا در شب‌های سه‌شنبه و جمعه مردمان زیادی را به خود جذب کرده بود.
مولوی عبدالواحد مجددی:
مرحوم مولوی عبدالواحد مجددی، از علمای سرشناس شهر سنگان خواف در اوایل آذرماه ۱۳۹۲، در ۴۵ سالگی مظلومانه به شهادت رسید. مرحوم مجددی تحصیلات دینی خویش را در منطقه خویش آغاز کرد و از حوزه علمیه احناف خواف دانش‌آموخته شد. ایشان امامت جماعت مسجد حضرت فاطمه زهرا –رضی‌الله‌عنها- شهر سنگان را برعهده داشت و در کنار آن، سردفتری ازدواج شماره ۶۰ شهر سنگان را نیز عهده‌دار بود.
ماموستا ملامحمّد قرآنی:
استاد محمد قرآنی، امام جماعت و مدرّس مسجد حاج کمالی سقز و از علمای سر‌شناس و بنام منطقه‌ی کردستان، بامداد روز جمعه ۱۵ آذرماه ۱۳۹۲ دار فانی را وداع گفت. ماموستا ملامحمد قرآنی فرزند ماموستا ملاعباس، در سال ۱۳۲۳ در روستای نجنێ علیا از توابع شهرستان بانه چشم به جهان گشود. وی از کودکی در خدمت علمای برجسته تلمذ نمود و در سال ۱۳۴۴ و در سن جوانی از خدمت حاج ماموستا ملاسید سلام سلاسی (روستای گه‌نکێ) مجاز علوم دینی گردید و از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۹۲ به مدت ۴۶ سال در مسجد حاج کمالی در شهرستان سقز مشغول به وعظ و ارشاد و پیش‌نمازی و تدریس علوم دینی گردید.
از ایشان اثاری در زمینه ترجمه و تألیف برجای مانده است که برخی عبارت‌اند از:
ـ هزار سنت پیامبر در شبانه‌روز؛
ـ صفات پانزده‌گانه منافقان در قرآن؛
ـ ترجمه‌ی اصول الدعوة؛
ـ وظیفه‌ی ما نسبت به اصحاب پیامبر –صلى‌الله‌علیه‌وسلم.
ماموستا محمدامین سلسی:
ماموستا محمدامین سلسی، امام جمعه خاو، شامگاه یک‌شنبه ۲۴ آذرماه ۱۳۹۲ بر اثر گازگرفتگی جان به جان آفرین تسلیم کرد. ماموستا محمدامین سلسی تحصیلات دینی خویش را در مریوان و هورامان در محضر اساتیدی هم‌چون ماموستا احمد رستمی موسس مدرسه‌ی علوم دینی امام شافعی دگاشیخان و ماموستا سید علی ژیواری فراگرفت و از محضر ماموستا ژیواری در مسجد بهاران مجاز به تدریس و افتا شد. پس از دانش‌آموختگی، با نیت خدایی و به قصد خدمت، به یکی از مرزی‌ترین روستاهای مریوان رفته بود و مدت سه سال بود که در روستای خاو از توابع مریوان، مشغول امامت جمعه و جماعت و وعظ بود و در کنار آن به فعالیت‌های دینی می‌پرداخت.
مولانا فیض محمد توحیدی:
مولوی فیض محمد توحیدی، امام‌جمعه‌ی کارواندر، پس از سال‌ها خدمت خالصانه، روز دوشنبه ۲۳ دی ۱۳۹۲ بر اثر بیماری درگذشت. مولوی فیض محمد، از علمای ایرندگان، تحصیلات دینی خویش را در «عین العلوم گشت» فراگرفت و سپس از محضر عالم بزرگ ایرندگان، مولانا دادرحمان ایرندگانی -رحمه‌الله- استفاده برد و از آن پس به مدت بیش از ربع قرن به خدمت دینی خالصانه به مردم منطقه پرداخت.
مولانا دوست محمد نعمانی:
مولانا دوست محمد نعمانی از علمای برجسته‌ی اهل سنت روز شنبه ۲۸ دی ۱۳۹۲ در سن ۶۸ سالگی درگذشت. مولانا دوست محمد نعمانی فرزند دادمحمد، در سال ۱۳۲۸ هـ ش در روستای کوپچ از توابع بخش لاشار شهرستان نیکشهر در خانواده‌ای متدین به دنیا آمد.
   مولانا نعمانی از همان دوران کودکی علاقه وافری به کسب علوم دینی داشت؛ لذا برای فراگیری علوم دینی به کراچی ( پاکستان ) رفت و مدت ۱۴ سال به کسب علوم و معارف اسلامی پرداخت و از محضر علمای بزرگی همچون: مولانا سحبان محمود، مفتی محمدشفیع، مولانا ظفراحمد عثمانی و مفتی محمدتقی عثمانی کسب فیض نمود. مولانا بعد از فراغت از تحصیل از دارالعلوم کراچی، به منظور تعلیم و تربیت شاگردان دینی به موطن اصلی خود بازگشت. ابتدا به عنوان دبیر حق التدریس در آموزش و پرورش مشغول به کار شد؛ اما شوق تعلیم دین، مولانا را برآن داشت که علی‌رغم اصرار مسئولین وقت آموزش‌و‌پرورش، تدریس در آموزش‌و‌پرورش را رها کرده و به دعوت علمای لاشار از جمله مولانا عبدالعزیز ملازاده -حفظه الله- و قاضی محمد نعیم وارد حوزه‌ی علمیه مخزن‌العلوم لاشار شود. مولانا مدت‌ها در حوزه‌ی علمیه مخزن‌العلوم لاشار به کار تدریس علوم و معارف اسلامی مشغول بود. سپس با دعوت مولانا عبدالصمد دامنی، مولانا عبدالحمید بزرگزاده و مولانا سراج الدین ربانی وارد حوزه‌ی علمیه حقانیه ایرانشهر شد و تا پایان عمر با برکت خود (حدود ۲۵ سال) در این حوزه به کار تعلیم و تربیت علوم دینی پرداخت.
مولانا احمد نارویی:
مولانا احمد نارویی از علمای برجسته‌ی اهل سنت، پس از سال‌ها خدمت به اسلام و مسلمین و تدریس علوم دینی و ایجاد صلح و آشتی در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۹۲ هـ.ش در سن ۵۰ سالگی بر اثر سانحه رانندگی جان به جان‌آفرین تسلیم کرد.
   مولانا احمد نارویی فرزند عبدالکریم در سال ۱۳۴۲ هـ.ش در شهرستان زاهدان دیده به جهان گشود. تحصیلات ابتدایی را در مسجد عزیزی (مسجد جامع قدیم زاهدان) و دارالعلوم زاهدان فراگرفت و از محضر اساتید بزرگواری همچون مولانا عبدالعزیز، مفتی خدانظر، شیخ الاسلام مولانا عبدالحمید،‌ مولانا نذیراحمد سلامی و سایر اساتید آن ‌زمان دارالعلوم کسب فیض نمود.
   مولانا نارویی، برای رفع عطش علمی خویش به پاکستان رفت و از فضای علمی و معنوی مدارس متعددی از جمله بدرالعلوم حمادیه رحیم‌یارخان و دارالعلوم فیصل‌آباد بهره برد و سرانجام از جامعه‌ی فاروقیه کراچی فارغ‌التحصیل شد. برخی از شاخص‌ترین اساتید وی در پاکستان، شیخ‌القرآن مولانا عبدالغنی جاجروی، مفتی نذیراحمد، شهید دکتر مفتی نظام الدین شامزی، مولانا عنایت‌الله -رحمهم‌الله- و شیخ الحدیث مولانا سلیم‌الله خان –حفظه‌الله- می‌باشند.
   مولانا نارویی پس از دانش‌آموختگی، به زادگاهش بازگشت. ابتدا در مدرسه دینی قاسم‌العلوم (جاده‌قدیم) زاهدان مشغول به تدریس شد و ۴ سال (۶۶-۱۳۶۲) را در این مدرسه سپری نمود و در سال ۱۳۶۷ هـ.ش به پیشنهاد حضرت شیخ‌الاسلام مولانا عبدالحمید، مدیر دارالعلوم زاهدان، به این مرکز بزرگ علمی و دینی تشریف برده و تا واپسین لحظات عمر مبارکش در آنجا به تعلیم و تربیت طلاب علوم دینی، ارشاد و راهنمایی و اصلاح بین‌الناس مشغول شد.
   مولانا احمد که تمام زندگی خویش را در مسیر تعلیم و تعلم و خدمت به اسلام و مسلمین سپری نمود، دارای پرونده‌ای درخشان در خدمت‌گذاری می‌باشد؛ نگاهی گذرا به مسئولیت‌ها و فعالیت‌های ایشان دلیل واضحی بر این مطلب است. بخشی از آن‌ها عبارتند از:
ـ استاد حدیث و فقه دارالعلوم زاهدان؛
ـ معاونت اداری و مالی دارالعلوم زاهدان؛
ـ رئیس هیئت مدیره صندوق قرض‌الحسنه عزیزیه؛
ـ مسئول دارالتحکیم دارالعلوم زاهدان؛
ـ عضو مجمع فقه اسلامی اهل سنت ایران؛
ـ مسئول درمانگاه شبانه‌روزی خدیجة‌الکبری؛
ـ عضو هیئت مدیره مؤسسه خیریه محسنین.
اللهم أغفر لهم و أرحمهم وأعف عنهم وعافهم و أکرم نزلهم و وسع مدخلهم و أغسلهم بالماء و الثلج و البرد، و نقهم من الخطایا کما ینقی الثوب الأبیض من الدنس، و أبدلهم داراً خیراً من دارهم، و أهلاً خیراً من أهلهم، و زوجاً خیراً من زوجهم وقهم فتنة القبر و عذاب النار یا أرحم الراحمین.